Half juli 2015.

Voor het eerst sinds ik hier woon, heb ik me op het tuinieren gestort.

De rugvriendelijke hoge kweekbak heeft daar zeker toe bijgedragen. Hierin zette ik al rabarber, slasoorten en bloemkool. Vrijwel alles lukte, en wat is er lekkerder dan een zelf vertroeteld bloemkooltje? Of een salade, opgevrolijkt met bloemetjes van het bosviooltje en de Oost-Indische kers? De smaak van de lavasplant vind ik ronduit sensationeel.

Maar de viooltjes zijn een beetje aan het verdwijnen en de Oost-Indische kers bloeit ook niet meer zo weelderig.

Het stemt me weemoedig dat deze vriendjes hun leventje nu al voltooid hebben.

Op zaterdag 30 mei had kunstenaar/bioloog Trudy Beekman een eendaagse schetscursus georganiseerd in Amersfoort. Thema van de cursus was: “Toerist in eigen stad”.

Na ontvangst in de Volksuniversiteit Amersfoort, op comfortabele afstand van het centraal station, legde zij onder het genot van een kopje koffie (thee mocht ook) uit hoe je moet werken in een klein schetsboekje (formaat A6 ofwel 9 x 16 cm) en hoe je staand schetsjes kunt maken. In die situatie kun je maar weinig tekenmaterialen gebruiken, namelijk alleen één pen of potlood. Trudy heeft een heel aparte methode ontwikkeld om ook als beginnende tekenaar een herkenbare schets te produceren. Ze noemt het de Mierenwandeling.

Na de inleiding vertrokken wij om op verschillende markante punten van de stad de pas verworven inzichten te oefenen. Gelukkig was het droog en zonnig, zodat het buiten werken goed te doen was. De eerste pleisterplaats was Het Been, bij De Kaping met uitzicht op de haven. Vlak daarbij is de Koppelpoort te vinden, een ideale plek waar je heel veel mogelijkheden hebt om een schets te maken.

Als je pas beging met schetsen, is het heel moeilijk om een driedimensionaal object redelijk op papier te krijgen. Leuk is het dan om bijvoorbeeld een plat voorwerp als onderwerp te nemen: een luik, een raam of een hek van smeedijzer.

Het plezier in het schetsen en de trots op het resultaat staan in deze workshop centraal. Ikzelf ben geen getalenteerd tekenaar maar bij het tonen van mijn schets riep een familielid direct “Hee, de Koppelpoort van Amersfoort”.

En daar gaat het om: de lol in het schetsen, waardoor je ook met meer aandacht naar je omgeving kijkt en veel meer details waarneemt. Je bent op zo’n dag ook zo intensief bezig dat alles van je af valt, vooral de problemen.

Een verfrissende, gezellige en leerzame dag in het hartje van Amersfoort werd afgesloten met enkele tips over kleurgebruik en het bekijken van elkaars schetsboekjes.

Op deze manier een getekend en van commentaar voorzien schetsboekje maken wordt ook wel JOURNALING genoemd. Ik schreef hier al eerder over en er zijn op Pinterest talloze voorbeelden van te bewonderen. Maar in de eerste en de laatste plaats gaat het om je eigen ervaringen tijdens het tekenen en het doorbladeren van je schetsboekje.

Ook in Haarlem wordt binnenkort (21 augustus a.s.) een schetsexcursie georganiseerd. Ik kan iedereen aanraden om kennis te maken met deze kunstenaar en haar unieke schetsmethode. Wij hebben ons al opgegeven.

Op http://trudybeekman.nl vindt u een overzicht van Trudy’s activiteiten en een kennismaking met deze kunstenaar.

Omdat je met weinig moeite kleine objectjes kan maken die snel klaar zijn

Omdat je een hekel hebt aan breien maar toch iets met je handen wilt creëren

Omdat je er (meestal) niet van die enge lange naalden voor nodig hebt

Omdat het niet supermoeilijk is

Omdat het niet zo’n ramp is als je een steek laat vallen

Omdat het rust geeft in je hoofd en je gedachten

Omdat de haakzusters haakzusters heten en niet breizusters, borduurzusters, boekbindzusters of tekenzusters …

Op 7 april 2015 hadden de Haakzusters (Emma en Mirella) hun eerste officiële haakworkshop georganiseerd in het atelier van Buba B, een ruimte in het voormalige gebouw van Brocades/HAL langs de spoorlijn Haarlem-Amsterdam. Er waren er 11 geïnteresseerde vrouwen op afgekomen, in verschillende stadia van haakkunde, van absolute leek tot semi-prof. Specifieke wensen konden ook behandeld worden: de een wilde de beginselen onder de knie krijgen, de ander had als wens oortjes leren haken aan wollen dieren. Mijn motivatie was om weer eens iets op te pakken dat ik met mijn handen kan doen en wat ik ook leuk vind. De Haakzusters hadden voor elke deelnemer een fijn pakketje samengesteld met katoen of acryl met bijpassende haaknaald en een simpel beginnerspatroon. Het was fijn om te merken dat wie al kon haken zonder problemen de debuterende zusters spontaan bijstond. Onder het handwerken konden we genieten van koffie, thee en frisjes, opgevrolijkt met heerlijke cakejes en chocolaadjes. Zo werd het een heel gezellige bijeenkomst, die veel te snel voorbijvloog.

Het atelier van Buba B is gevestigd, als mede-kraakwacht, in het voormalige Brocadesgebouw. Zo konden we direct genieten van Buba B’s assortiment. Mooie retro baby- en andere artikelen in allerlei prijsklassen.

Omdat het gebouw ooit als lab had gefunctioneerd, was er een goed werkende lift aanwezig. Voor mij letterlijk een verademing. Er komt zeker een vervolg en daar zal ik als de omstandigheden dat toelaten, zeker aan meedoen.

Meer informatie:

http://www.dehaakzusters.nl/

Tip:

Er is een tijdschrift op de markt, dat Simply Haken heet. In de tijdschriftenwinkel of op http://www.wolplein.nl/haakmagazines te koop. Hierin staan ook allerlei basisweetjes over patronen lezen en basissteken.

In de boekwinkel zijn ook talloze haakboeken te krijgen die allerlei thema’s behandelen.

Journaling: wat is dat nou weer?

Journaling (voluit Art Journaling geheten) is het bijhouden van een dagboek met naast (of in plaats van) de traditionele teksten ook schetsen, foto’s, collages, recepten, entreekaartjes etc. Je kunt het trouwens ook ‘schetsdagboek’ noemen; minder deftig maar misschien wel zo duidelijk. Het is dus een visueel dagboek, waarin je je dagelijks leven documenteert aan de hand van meer dan alleen een zakelijke beschrijving of opsomming. Zo creëer je voor jezelf een heel persoonlijk document waar je met plezier in terugbladert.

Hoe doe je dat?

Bij Juul, hobbywinkel in Heemstede, volgde ik in februari een cursus van drie avonden om me te bekwamen in het aanleggen van een eigen art journal. Deze cursus stond onder leiding van Gertie Glas.

Er zijn geen (kwaliteits)eisen, grenzen of geboden/verboden. Je hoeft dus niet persé goed te kunnen tekenen. We kunnen veel meer dan we denken en daarvoor maak je gebruik van speciale technieken. Gertie Glas, de docent, legt het zo uit: “Als je een voorwerp wilt tekenen, kijk je er eerst goed naar, vervolgens teken je de omtrek van het voorwerp. Teken langzaam en kijk naar het voorwerp en niet of nauwelijks naar je papier”. Met andere woorden: niet nadenken over wat je ziet, maar gewoon doen. Het gaat niet om de perfecte tekening maar om het weergeven van wat je beleeft. Heel veel wordt aan je eigen fantasie overgelaten.

Op de eerste cursusavond gingen we daarmee aan de slag en de resultaten vielen beslist niet tegen. Vooral als je wat kleur in het schetsje verwerkt, ziet het er al snel heel aardig uit.

Op de tweede cursusavond had de docent een groot aantal verschillende materialen meegebracht waarmee we naar hartenlust konden experimenteren. Voor het resultaat maakt het nogal veel uit of je wel of geen watervaste materialen gebruikt. Het is maar net wat je zelf leuk vindt. Een paar voorbeelden: aquarelverf, maskeervloeistof, waskrijt, nat-in-nat, gebruik van alcohol, citroensap, koffie, rode wijn; tekenpotloden, kleurpotloden, aquarelpotloden, andere verfsoorten …alles mag!

De serie werd afgerond met een avondje stoeien met lay-out. Om de pagina af te werken, kun je gebruik maken van een omlijsting met getekend touw, een serie spijkers, takken, lintjes … wat je maar wilt. Het voordeel: je pagina ziet eruit als één geheel. Dan kun je ook nog een zelf ontworpen logo bijtekenen. Maar voor in je eigen boekje vind ik dat persoonlijk niet nodig. Het blad kan verlevendigd worden met toevoegsels, waar je ook overheen kunt tekenen. Alles naar eigen smaak; niets is te gek.

Voorbeelden van journaling zijn op het internet onder andere te vinden bij

• Trudy Beekman die themaweken organiseert in Portugal of Engeland http://www.trudybeekman.nl/
• op Pinterest bij Gertie Glas https://www.pinterest.com/gertieglas/journals/)
• en bij heel veel andere beoefenaars

Een workshop voor beginners en gevorderden, met veel tips en aandacht voor techniek.

Saskia Minoli ken ik nog uit de tijd dat we samen aan de Frederik Muller Academie in Amsterdam studeerden. Omdat ik me absoluut niets van haar artistieke gaven herinnerde ging ik eens naar haar werk kijken tijdens de Vijfhoekkunstroute. Ik werd aangenaam verrast!

Op haar Facebookpagina zag ik de uitnodiging voor een workshop schilderen met Saskia Minoli. Dicht in de buurt en niet al te gek duur. Dus gaf ik ons (mijzelf plus partner) op als deelnemers.

Op 28 februari begaven we ons naar buurtcafé Bert in de Leidsebuurt (van Haarlem welteverstaan) waar Saskia ons opwachtte met een stamtafel vol verf en overige schilderbenodigdheden. Er waren drie andere deelnemers, dus de groep was plezierig klein.

Voor iedere cursist was er een overzichtelijk klein echt linnen doekje. Heel fijn om niet meteen met zo’n enorm vel geconfronteerd te worden waarvan je weet dat het nooit vol komt.

Saskia had enkele stillevens gecomponeerd als voorbeeld. Eerste opdracht: schilder het doek helemaal vol met de achtergrond.

Daar zag ik enorm tegenop maar door de coachende aanwijzingen van Saskia lukte mij dat. Tegen de tijd dat de achtergrond klaar was, was ik gewend aan het werken met acrylverf. Ook bij het opzetten van het hoofdmotief bleef de docent ons goed in de gaten houden, hier en daar discreet tips gevend. Fijn vond ik ook dat Saskia ons ongelimiteerd van de verf liet gebruiken. Dat heb ik nog weleens anders meegemaakt!

.

Tegen het einde van de workshop had elke deelnemer een leuk schilderijtje gemaakt. Samen bekeken we alle werkstukjes. Verrassend wat de anderen ervan gemaakt hadden!

Dankzij de sneldrogende eigenschappen van de acrylverf konden we ons schilderij direct veilig mee naar huis nemen.

.

.

.

.

.

Meer over het werk van Saskia Minoli kun je vinden op haar site: http://www.atelierminoli.nl

Tot begin april is haar expositie Subtiele Naakten te zien in het Seinwezen te Haarlem.

Koptische bindwijze

Bij Juul, speciaalzaak voor teken-, schilder- en knutselmateriaal te Heemstede, worden sinds kort ook activiteiten georganiseerd voor volwassenen. Begin januari startte hier de cursus Creatief Boekbinden met het project Koptische bindwijze.

Van de talloze manieren om zelf een boek te maken is de Koptische bindwijze de mooiste maar niet de gemakkelijkste. Dit is namelijk de enige bindwijze waarbij je opengeslagen boek mooi plat blijft liggen waardoor de hele pagina bewerkbaar is. In principe is er geen maximum aan het aantal in te binden pagina’s (katernen, zoals de vakman zegt). Door de eeuwen heen is deze methode, afkomstig uit Egypte, al gebruikt.

In een kleine groep van 8 vrouwen gingen we aan de slag onder de bezielende leiding van Gertie Glas.

Voor het bekleden van de platten konden we kiezen uit een groot aantal mooi bedrukte lappen met een bijpassende draad voor het naaiwerk. Voor het spiegeltje (bekleding aan de binnenkant van de platten) waren er mooie kleuren zwaar papier beschikbaar.

Om de naaidraden in het omslag te werken, was er een hobbytang beschikbaar; de gaten werkten wij af met koperkleurige ringetjes. Dit geeft een heel mooi effect en voorkomt dat de naaidraden de kaft beschadigen.

Voor het binnenwerk kun je allerlei soorten papier gebruiken, maar omdat dit boekje bestemd is voor het ‘journaling’^* project, kozen wij voor stevig aquarelpapier. Het is zaak de katernen van de goede naaigaten te voorzien en deze ook op de juiste manier op elkaar te leggen.

Het naaiwerk zelf doe je met een kromme naald, die ook voor stoffering van meubels bedoeld is, en algauw bleek dit superhandig te werken. Met een traditionele rechte naald zou het binden minder makkelijk verlopen. En het naaien zelf is behoorlijk ingewikkeld. Toch ging iedereen aan het einde van de tweede avond trots naar huis met een heel mooi zelf gebonden boekje.

Tot slot

Wie toch op eigen kracht een koptisch boekje wil maken, verwijs ik naar de talloze demonstratiefilmpjes op Youtube.

Annemarie Broek

* journaling (officieel: art journaling) = dagboek bijhouden met naast (of in plaats van) de traditionele teksten ook schetsen, foto’s, collages, recepten, entreekaartjes etc.

Onder deze titel organiseerde kunstzinnig therapeut Marijke de Vries een workshop in het gebouw van de Antroposofische Vereniging aan het Floraplein in Haarlem.

Voor de groep van ongeveer vijftien personen begon Marijke met de uitleg van de dag en de organisatie. Veel mensen kenden elkaar al; er waren ook collega’s van Marijke aanwezig om een accreditatie te behalen.

De eerste ochtendsessie bestond uit het zelf vervaardigen van allerlei verven. Sommige zijn samengesteld uit planten- of groentedelen of kruidenpoeders, aan te lengen met wat water en bindmiddel (kersenhars). Andere moeten eerst gekookt worden en aangemaakt met hulpstoffen als aluin, wijnsteenzuur of tinchloride. Het is heel belangrijk de verf-in-wording goed en langdurig te roeren.

Maar iedereen van “een zekere leeftijd” heeft wel eieren geverfd met uienschillen (geel), rode kool (paars), spinaziesap (groen) of bietensap (rood).

Alle deelnemers werden vervolgens voorzien van bakjes zojuist vervaardigde verf, waarna het testen en schilderen kon beginnen. De resultaten waren zeer verrassend.

Na de lunchpauze begon het experiment met zelf meegebrachte plantendelen. Geven die ook kleur af? Dat verschilt van plant tot plant en per seizoen. In onze groep was de donkerrode Franse geranium tot ieders verrassing een echte kleurbom. Ook blad en bloem van de Oost-Indische kers geven goed kleur af. Het was een spannende expeditie met onverwachte uitkomsten. Van de felgekleurde herfstbessen hadden we nogal hoge verwachtingen, maar dat viel tegen…

Het was een bijzonder leerzame en inspirerende workshop, waar de deelnemers nog vaak aan zullen terugdenken.

Er is een op antroposofische basis geschreven boek van A.M.Bernet Kempers – Lievegoed verschenen dat hier en daar nog wel verkrijgbaar is (Plantekleuren als Leerschool, verscheen bij uitgeverij Magenta).

Andere bronnen

Goed aansluitend op het verhaal van Marijke de Vries: http://www.mijneerstemoestuin.nl/GroeneLessen/groene_lessen_kleuren_met_planten.pdf

Ook goed aansluitend op het verhaal van Marijke de Vries: http://www.landelijkegilden.be/Home/Schooltuin/Te-maken/Stoffen-verven-met-planten

Een uitgebreide lijst met te gebruiken planten vindt u op: http://plantaardigheden.nl/aardig/aardigheden/verfplanten.htm

Waar te zien

Twee plaatsen waar men veel bruikbare planten kan vinden: de kruidentuin van het Openluchtmuseum te Arnhem en de Thematuin van Fort Hoofddijk, de Botanische Tuinen van de Universiteit van Utrecht. Ook in België zijn dergelijke tuinen te vinden: Tuin van de verfplanten in Vedrin (Namen), Kruidentuin Tudor in Brugge (Sint-Andries) en De wereld van Kina, natuurmuseum voor kinderen en jongeren in Gent.

Andere technieken

Wie overigens geïnteresseerd is in zelf verf maken op andere manieren, wijs ik op onder andere de volgende sites:

Kinderen leren verf maken met bloem (als in beslag) als basis: http://www.expeditionchemistry.nl/schilderen-met-bloem/

Kinderen leren temperaverf maken (ei als basis): http://www.expeditionchemistry.nl/wp-content/uploads/2010/12/2011_Sanne_en_Chris_in_het_museum.pdf  (temperaverf maken)

Andere manier van temperaverf maken: http://weblogs.nrc.nl/kleine_wetenschap/2009/04/04/verven-met-eieren/