Begin dit jaar (2014) kwam Gerard Heineken, de man, de stad en het bier uit, geschreven door Annejet van der Zijl. Tot voor kort was deze stamvader van onze nationale bierbrouwerij een beetje een dark horse. Geen schilderij of ander souvenir was er van hem te vinden. De brouwerij gaf Annejet van der Zijl daarom opdracht een onderzoek naar zijn persoon te verrichten. Het boek kreeg de nodige publiciteit omdat daarin onder meer onthuld werd dat nazaat Freddy Heineken strikt genomen geen echte Heineken was. De historie van Gerard Heineken en de brouwerij begint in 1864 als Gerard de Amsterdamse brouwerij De Hooiberg opkoopt. Tot dusver had hij zich met de kaashandel, het familie-bedrijf, bezig gehouden. In 1871, hij was toen al 30 jaar oud, trouwde hij met jonkvrouw Marie Tindal. Deze relatie is belangrijk voor het verdere verloop van het verhaal. De brouwerszaken verliepen voorspoedig en Gerard groeide uit tot een man van welstand die van grote betekenis werd voor de ontwikkeling van de stad Amsterdam.

Het boek kent twee hoofdpersonen: Gerard Heineken en de stad Amsterdam. Op boeiende wijze beschrijft Annejet van der Zijl de opkomst van Amsterdam als belangrijkste stad van het land, gecombineerd met de private geschiedenis van Heineken zelf. Aanvankelijk doet het verhaal vrij theoretisch aan, maar de roddel van zijn schoonzus en haar man maken het verhaal levendig. Wat is namelijk het geval? De zwager is een onverbeterlijke bambousseur die zich laat voorstaan op zijn verwantschap met de Heinekenfamilie. Alle door hem gemaakte schulden worden door Gerard trouw voldaan, tot de grenzen van zijn coulance en goedgeefsheid overschreden worden. Uit wraak verspreidt het echtpaar roddels over de Heinekens en hun huisvriend Julius Petersen. Zo zou het kind van Gerard en Marie, Henri Pierre, eigenlijk door Petersen verwekt zijn. Officieel is dit nooit vastgesteld maar de omstandigheden maken dit meer dan waarschijnlijk. Na de dood van Gerard trouwt Henri namelijk met Marie; hij wordt zelfs directeur van de brouwerij.

Het zwaartepunt van het verhaal ligt bij de eerste fase van de brouwerij met Gerard Heineken aan het hoofd. Wat volgt wordt meer schematisch besproken. Ik mis de nadere uitwerking van Petersens directoraat, de relatie Amstel – Heineken en de opvolging van Gerard.

De geschiedenis van de uitbreiding van Amsterdam vond ik heel interessant. Heineken verstrekte namelijk opdrachten aan een groot aantal bouwmeesters – architecten –, die allen in dit boek zijn opgenomen.

Het boek bevat veel fotomateriaal, onder andere uit de familie Heineken en de stichting Heineken Collections en wordt gecompleteerd door de volgende bijlagen:
– stamboom van de familie Heineken
– noten
– geraadpleegde bronnen
– literatuur

Deze uitgave kwam tot stand in een samenwerking tussen de uitgeverijen Querido en Bas Lubberhuizen, die beide een uitgebreid Amsterdamfonds voeren.
De schrijver, Annejet van der Zijl, is onder andere bekend geworden door haar boeken over Annie M.G.Schmidt, Sonny Boy en prins Bernhard.